Mijn ideale werkkracht? … Ik maak hem zelf!
Bepaalde functies vragen die specifieke competenties dat het moeilijk is die nieuwe kracht te vinden die over de nodige ervaring beschikt. Je kan hem als ondernemer uiteraard zelf die competenties aanbrengen maar dat zal een lange en weliswaar ook bezoldigde inloopperiode met zich meebrengen. Om aan dat knelpunt een oplossing te bieden, heeft de VDAB voorzien in het systeem van ‘de Individuele Beroepsopleiding’ (of IBO). Dit systeem heeft je de mogelijkheid om een nieuwe kracht op te leiden specifiek voor die functie binnen uw onderneming en dit zonder bijkomende loonkosten.
Het begint allemaal bij een openstaande vacature want het is de bedoeling dat je na de opleidingsperiode, de betrokkene ook werkelijk aanneemt als vaste werkkracht. Eventueel heb je reeds iemand op het oog dat je wenst op te nemen in je team, in het andere geval zal de VDAB op zoek gaan naar de ideale kandidaat voor u. Toch dient hij aan enkele voorwaarden te voldoen vooraleer hij wordt opgenomen in het IBO- systeem. Zo moet hij los van zijn eigen wil werkloos geworden zijn, ingeschreven zijn bij de VDAB als werkzoekende en tevens nog niet eerder in je onderneming tewerkgesteld zijn. Toch gelden bij dit laatste twee uitzonderingen namelijk voor de tewerkstelling als jobstudent en als interimkracht. Voor deze laatste uitzondering geldt er een maximum van 10 of 12 dagen in respectievelijk het 5- of 6 dagenstelsel.
Wanneer er geoordeeld wordt dat de voorgestelde persoon in aanmerking komt voor het IBO- systeem, dien je alsnog samen te zitten met een consulent van de VDAB. Samen met deze persoon dien je immers een opleidingsplan op te stellen en de arbeidsovereenkomst voor uw toekomstige IBO- leerling te concretiseren. In de periode van twee weken na de ondertekening van de overeenkomst, dient de leerling in dienst te treden binnen de onderneming.
De tewerkstelling bestaat uit twee luiken namelijk een opleidingsperiode met een duurtijd tussen één maand en zes maanden waar de periode van gewone tewerkstelling onmiddellijk bij aansluit. Over het algemeen gaat het bij het IBO- systeem om een overeenkomst met een voltijds arbeidsregime. Er bestaat wel een mogelijkheid om een deeltijdse IBO- overeenkomst af te sluiten en dit met een minimale tewerkstelling van 50%. Toch kan de betrokkene in zijn IBO- periode ook zijn overige wettelijke vakantiedagen opnemen en deze eventueel aanvullen met jeugd- of seniorvakantie.
Ook met betrekking tot het loon dat de IBO- leerling zal verdienen, worden er afspraken gemaakt. Het is immers de bedoeling dat hij in zijn IBO- opleiding en in de daaropvolgende periode van tewerkstelling van een gelijkaardig inkomen zal kunnen genieten dat tevens overeenstemt met dat van een andere werknemer in de onderneming met gelijke functie. Om dit te bereiken zal zijn werkloosheidsuitkering of opleidingsvergoeding als hij geen recht heeft op dit eerste, aangevuld worden met een productiviteitspremie. Naast deze productiviteitspremie die ongeveer één derde van het loon is, dient de werkgever enkel de kost voor de arbeidsongevallenverzekering en de eventuele transportkosten op zich te nemen.
Aan dit geheel van financiële voordelen is uiteraard een keerzijde verbonden namelijk de plicht tot het in dienst nemen van de betrokkene na de opleidingsperiode. Over het algemeen dient het hierbij om een arbeidsovereenkomst van onbepaalde duur te gaan met hetzelfde arbeidsregime. Toch kan je hiervan afwijken en de betrokkene aan nemen met een overeenkomst van bepaalde duur als je kan aantonen dat dit een wederkerend gebruik vormt binnen de onderneming.
De werkgever dient de betrokkene niet enkel in dienst te nemen maar kent eveneens de plicht om hem in dienst te houden voor minimaal de termijn dat de IBO- opleiding heeft geduurd. De rechtspraak toont ons dat bij vroegtijdig ontslag, tijdens de IBO- opleiding en in de direct daaropvolgende beschermingsperiode, de ondernemer een hoge schadevergoeding moet betalen. Bij een ontslag tijdens de IBO- opleiding, zal je de productiviteitspremie voor de resterende duur van de IBO- opleiding moeten betalen aangevuld met het loon voor de periode dat hij minimaal vast in dienst zou moeten geweest zijn. Bij een ontslag tijdens de beschermde periode, wordt de opzegschadevergoeding berekend op basis van de gehele gewerkte periode inclusief deze van de IBO- opleiding. De strenge bepalingen gelden uiteraard niet wanneer je de betrokkene hebt kunnen ontslaan om dringende reden.
Niet enkel de werkgever moet zijn nieuwe werkkracht een eerlijke kans geven, hetzelfde geldt voor de werknemer. Ook hij kan niet zonder een voldoende verantwoording bij de VDAB, zijn IBO- opleiding vroegtijdig verbreken.
Praktisch dien je er ook over te waken dat je tijdens de periode van de IBO- opleiding, de volgende documenten correct bijhoud:
- De IBO- overeenkomst
- Het aanwezigheidsattest; C98- IBO
Daarop worden de eventuele afwezigheidsdagen genoteerd en de betrokkene dient het samen met een witte stempelkaart (C3C) over te maken aan zijn uitbetalingsinstelling om zo zijn uitkering te ontvangen. - De prestatiestaat
Dit document moet de betrokkene overmaken aan de VDAB zodat zijn productiviteitspremie kan uitbetaald worden.
Een variant van de IBO is de GIBO of de Gespecialiseerde Beroepsopleiding voor Ondernemingen en dit specifiek voor de werkzoekenden met een arbeidshandicap. Over het algemeen zijn de voorwaarden en procedureregels dezelfde als bij de GIBO, toch is de maximale periode van opleiding verhoogd tot 52 weken. Tevens wordt de productiviteitspremie niet betaald door de betrokken werkgever- ondernemer maar wel door de VDAB en dit omdat de opleiding van een persoon met een beperking onvermijdelijk meer tijd vergt.